Naruszenie nietykalności funkcjonariusza publicznego
Naruszenie nietykalności funkcjonariusza publicznego
Kim jest funkcjonariusz publiczny, jaka kara grozi za naruszenie jego nietykalności cielesnej i dlaczego objęty jest on szczególną ochroną? Czy popełnienie tego przestępstwa możliwe jest tylko wtedy, gdy funkcjonariusz pełni swoje obowiązki służbowe? Po odpowiedzi na powyższe pytania zapraszamy do naszego artykułu analizującego przestępstwo naruszenia nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego.
Kim jest funkcjonariusz publiczny?
Pojęcie funkcjonariusza publicznego zostało zdefiniowane w art. 115 § 13 Kodeksu karnego. W odniesieniu do jednostek samorządu terytorialnego funkcjonariuszem będzie osoba, która jest pracownikiem organu samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inne osoby w zakresie, w którym uprawnione są do wydawania decyzji administracyjnych.
Poza tymi osobami, funkcjonariuszem publicznym będzie również np. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, posłowie, senatorzy, sędziowie czy prokuratorzy. Katalog jest szeroki, ale nie nieograniczony i nikt inny spoza osób w nim wymienionych nie będzie posiadał rangi funkcjonariusza publicznego.
Z punktu widzenia prawa samorządowego pojęcie „pracownika organu samorządowego terytorialnego” może być mylące. Należy przyjąć, że chodzi o pracowników urzędów wykonujących zadania określonego organu. Zatem każdy z pracowników samorządowych zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych może być zaliczany do funkcjonariuszy publicznych. Natomiast nie będzie nim osoba zatrudniona na stanowisku pomocniczym czy związanym z obsługą. Funkcjonariuszem publicznym nie będzie na przykład recepcjonistka w urzędzie czy pracownik techniczny.
Co ciekawe, wg wyroku Sądu Najwyższego, funkcjonariuszem publicznym nie będzie kontroler biletów, ponieważ zgodnie z argumentacją sądu dokonywanie kontroli dokumentów przewozu osób i bagażu w pojazdach publicznego transportu zbiorowego nie jest pełnieniem funkcji publicznej.
Interesujący status prawny mają także nauczyciele, ponieważ formalnie nie są funkcjonariuszami publicznymi, ale korzystają ze szczególnych przywilejów, przez co znieważenie nauczyciela również jest przestępstwem ściganym z urzędu.
Osoby uznawane za funkcjonariuszy publicznych podlegają ochronie na podstawie przepisów prawa karnego. Szczególną regulacją odnoszącą się do funkcjonariuszy publicznych jest naruszenie ich nietykalności czy też czynna napaść na funkcjonariusza.
Naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego
Zgodnie z kodeksem karnym, kto narusza nietykalność cielesną funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
Popełnienie omawianego przestępstwa musi nastąpić podczas pełnienia obowiązków służbowych przez funkcjonariusza publicznego lub w związku z tymi obowiązkami. Musi zatem nastąpić wyraźny związek między działalnością publiczną funkcjonariusza, a dokonaniem przez sprawcę naruszenia nietykalności cielesnej.
Jednakże nie oznacza to, że naruszenie nietykalności cielesnej może nastąpić jedynie w czasie godzin pracy funkcjonariusza. Przestępstwo może zostać popełnione także w czasie, gdy funkcjonariusz przebywa w parku lub na urlopie, ale motywacja sprawcy dotyczyła gównie tego jaką funkcję dana osoba pełni podczas sprawowania swoich obowiązków służbowych. Może to mieć miejsce w sytuacji, kiedy dany funkcjonariusz publiczny podjął decyzję administracyjną w odniesieniu do konkretnej osoby, a ta osoba w związku z niekorzystnym dla niej rozstrzygnięciem, dopuściłaby się naruszenia nietykalności cielesnej funkcjonariusza poza jego oficjalnymi godzinami pracy.
Znamiona przestępstwa naruszenia nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego
Przedmiotem ochrony tego przepisu jest prawidłowe funkcjonowanie instytucji państwowych i samorządu terytorialnego (główny przedmiot ochrony) oraz godność funkcjonariusza publicznego i osoby przybranej mu do pomocy (dodatkowy przedmiot ochrony). Pierwszoplanowe znaczenie ma zatem ochrona funkcjonariusza publicznego jako pełniącej istotne funkcje państwowe lub samorządowe, a drugoplanowym przedmiotem ochrony jest jego godność jako osoby fizycznej.
W odniesieniu do szczególnych funkcji publicznych pełnionych przez funkcjonariuszy, wskazuje się także, że przedmiotem ochrony tego przepisu jest autorytet osób realizujących pełnieniem swych obowiązków działalność instytucji państwowych, a także ich godność.
Naruszenie nietykalności cielesnej nie jest zdefiniowane nigdzie w ustawie, więc aby dowiedzieć się co dokładnie może to oznaczać, musimy posłużyć się odpowiednim orzecznictwem. Zgodnie z poglądami Sądu Najwyższego naruszenie nietykalności obejmuje wszelkie możliwe sposoby ingerencji sprawcy w nietykalność cielesną drugiej osoby, w tym także popchnięcia. Takie naruszenie powinno charakteryzować się naruszeniem integralności cielesnej, które skutkuje odczuwaniem przykrości, bólu czy poniżenia. Oczywiście może się też objawiać w sferze zewnętrznej, np. w postaci widocznych siniaków, zadrapań lub obrzęku.
Kto może popełnić takie przestępstwo?
Przestępstwo naruszenia nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego ma charakter powszechny, a to oznacza, że każdy może je popełnić. Tak samo jeden funkcjonariusz publiczny może naruszyć nietykalność swojego kolegi po fachu.
Jednakże przestępstwo to można popełnić jedynie umyślnie, z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym. Sprawca musi chcieć osiągnąć konkretny rezultat, którym w tym przypadku będzie naruszenie nietykalności. Zamiar ewentualny występuje wtedy, gdy sprawca może niekoniecznie chce popełnić czyn zabroniony, ale godzi się na to i powinien przewidywać, że jego zachowanie może skutkować naruszeniem nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego. Przykładowo, jeżeli sprawca rzuci w kierunku funkcjonariusza publicznego ciężkim przedmiotem, musi liczyć się z możliwością naruszenia jego nietykalności cielesnej przez swój czyn.
Praktyczne aspekty
Naruszenie nietykalności nie musi powodować uszczerbku na zdrowiu, wystarczy np. szarpanie, uderzenie. Trzeba jednak pamiętać, że niewłaściwe zachowanie funkcjonariusza może być podstawą do nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nawet do odstąpienia od jej wymierzania.
Szczególną ochronę przewidują także poszczególne ustawy. Na przykład ochronie takiej jak funkcjonariusz publiczny podlegają także pracownicy socjalni czy nauczyciele.
Podsumowanie
Funkcjonariusz publiczny korzysta zatem ze szczególnej ochrony prawnej. Wynika to nie tylko z istotnej funkcji samego urzędnika, ale także z autorytetu i zaufania społeczeństwa wobec osób pełniących obowiązki publicznoadministracyjne w państwie.
Add a Comment