Ochrona nauczyciela jako funkcjonariusza publicznego
Ochrona nauczyciela jako funkcjonariusza publicznego
Dziś 14 października – Dzień Edukacji Narodowej, nazywany potocznie Dniem Nauczyciela. Postanowiliśmy więc skupić się w dzisiejszym wpisie na niezwykle istotnej kwestii, czyli ochronie prawnej nauczycieli.
Nauczyciele odgrywają istotną rolę w społeczeństwie, są odpowiedzialni nie tylko za edukację, ale także za bezpieczeństwo młodych ludzi. W związku z tym niemal 20 lat temu ustawodawca zadecydował o objęciu nauczycieli wzmożoną ochroną prawną – taką, jaką objęci są funkcjonariusze publiczni. Przeanalizujmy zatem, z czym wiąże się korzystanie z takiej ochrony.
Status nauczyciela a ochrona prawna
Na początku należy doprecyzować, że zgodnie z art. 63 ust. 1 Karty Nauczyciela, nauczyciele zatrudnieni w szkołach i placówkach publicznych korzystają z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych na zasadach określonych w Kodeksie karnym, jednak samemu statusu funkcjonariusza nie mają.
Oznacza to, że nauczyciel podczas lub w związku z pełnieniem swoich obowiązków jest traktowany jak funkcjonariusz publiczny w zakresie ochrony przed atakami fizycznymi, psychicznymi czy słownymi.
Co bardzo ważne, z ochrony korzystają także nauczyciele zatrudnieni w szkołach niepublicznych, jak również w przedszkolach.
Podczas lub w związku – czyli kiedy?
Nauczyciel korzysta z ochrony przysługującej funkcjonariuszom tylko podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.
Co do zasady nietrudno jest ocenić, kiedy nauczyciel korzysta z ochrony „podczas pełnienia obowiązków służbowych”. W zakres ten wchodzą wszelkie czynności związane z ciążącymi na nim obowiązkami służbowymi. W szczególności jest to prowadzenie lekcji, spotkania z rodzicami, opieka nad uczniami np. w trakcie przerw lekcyjnych czy wycieczek szkolnych.
Więcej trudności przysparza określenie „w związku z pełnieniem obowiązków służbowych”. By móc przyjąć, że do zdarzenia doszło w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, musi wystąpić związek między wykonywanym zawodem nauczyciela a podjęciem działań przestępnych. Wystąpienie takiego związku uzasadnia wówczas ochronę. Ochrona ta przysługuje zatem nie tylko w trakcie wykonywania pracy, np. na terenie szkoły, ale również poza pracą, jeśli tylko czyn przestępny związany był z samym faktem wykonywania zawodu nauczyciela przez daną osobę. Jako przykład możemy wskazać sytuację, w której ktoś znieważa na ulicy nauczyciela, ponieważ ma uraz do nauczycieli spowodowany nieprzyjemnymi zdarzeniami w jego latach szkolnych.
Czy wszyscy nauczyciele podlegają ochronie?
Pewne wątpliwości może nastręczać fakt, że Karta Nauczyciela nie odnosi się w całości do wszystkich osób będących nauczycielami.
Z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych korzystają jedynie nauczyciele podlegający przepisom Karty Nauczyciela. Są to w szczególności nauczyciele placówek publicznych i niepublicznych, ale o uprawnieniach placówek publicznych. Co istotne, ochronie nie podlegają nauczyciele pracujący w szkołach niepublicznych, niemających uprawnień szkół publicznych.
Ochrona nauczyciela – Odpowiedzialność karna za atak na nauczyciela
Zakres ochrony przyznanej funkcjonariuszowi publicznemu, z której korzystają nauczyciele, wyznaczają przepisy zawarte w rozdziale XXIX Kodeksu karnego – „Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego”, w którym uregulowano następujące przestępstwa:
– naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego,
– czynna napaść na funkcjonariusza publicznego,
– wywieranie wpływu na czynności urzędowe,
– znieważenie funkcjonariusza publicznego.
Naruszenie nietykalności cielesnej nauczyciela
Art. 222 k.k. przewiduje sankcje za naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego, co ma zastosowanie również do nauczycieli. Co ważne, dokonanie przestępstwa nie zależy od zaistnienia skutku w postaci doznania przez nauczyciela jakiegokolwiek uszczerbku.
Przykładem takiego przestępstwa jest m.in. uderzenie, szarpanie czy popychanie nauczyciela.
Czynna napaść na nauczyciela
Art. 223 k.k. chroni zdrowie, życie i powagę urzędu funkcjonariusza publicznego poprzez karanie czynnej napaści na niego. Czynna napaść obejmuje swoim zakresem każde działanie zmierzające bezpośrednio do naruszenia nietykalności cielesnej i wyrządzenia w ten sposób dolegliwości fizycznej. Czynna napaść staje się więc przestępstwem dokonanym w chwili przedsięwzięcia działania zmierzającego bezpośrednio do naruszenia nietykalności cielesnej, które w rzeczywistości nie musi nastąpić (np. nieudana lub udaremniona próba postrzelenia lub ugodzenia nożem).
Wywieranie wpływu na czynności urzędowe
Art. 224 § 2 k.k. penalizuje przestępstwo polegające na zmuszaniu funkcjonariusza publicznego albo osoby mu przybranej przy użyciu przemocy lub groźby bezprawnej do przedsięwzięcia lub zaniechania prawnej czynności służbowej. Przepis ten jako znamienia przestępstwa nie traktuje zaistnienia u adresata groźby obawy jej spełnienia
Przykładem w tym przypadku może być grożenie nauczycielowi przez ucznia lub rodzica, aby zmienił ocenę lub nie podejmował określonych działań dyscyplinarnych.
Znieważenie nauczyciela
Zgodnie z art. 226 k.k., przestępstwem jest znieważenie funkcjonariusza publicznego podczas i w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych. Znieważenie może mieć formę słowną (np. obelgi), gestów lub nawet działań, które mają na celu poniżenie nauczyciela w oczach innych osób.
Naruszenie nietykalności cielesnej nauczyciela, czynna napaść na nauczyciela, wywieranie wpływu na czynności urzędowe oraz znieważenie nauczyciela podczas lub w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych są przestępstwami ściganymi z urzędu, czyli bez konieczności składania przez pokrzywdzonego odpowiedniego wniosku.
Ochrona nauczyciela – Obowiązki dyrektora i organu prowadzącego względem nauczyciela
Organ prowadzący szkołę i dyrektor szkoły są obowiązani z urzędu występować w obronie nauczyciela, gdy ustalone dla nauczyciela uprawnienia zostaną naruszone. Organ prowadzący szkołę i dyrektor szkoły mają zatem obowiązek podjąć działania, gdy nauczyciel doświadczy naruszenia swoich uprawnień, podczas i w związku z pełnieniem swoich obowiązków służbowych. Oznacza to, że nie jest wymagane, aby nauczyciel samodzielnie inicjował proces obrony swoich praw. To instytucje mają obowiązek działania na jego rzecz.
Nauczyciel, który nie otrzyma odpowiedniego wsparcia, może podjąć kroki prawne przeciwko szkole lub jej organowi prowadzącemu, domagając się ochrony swoich praw lub rekompensaty za poniesione szkody.
Jeżeli jesteś przedstawicielem organu prowadzącego szkołę i potrzebujesz wsparcia prawnego – zapraszamy do kontaktu.
Przeczytaj także:
Odpowiedzialność karna za podanie nieprawdy w oświadczeniu majątkowym
Add a Comment